"Ryba" po raz drugi

Elizabeth Bishop

                Ryba

Przekład Andrzej Sosnowski

Złowiłam potężną rybę

i trzymałam ją obok łodzi

w pół nad wodą, na moim haczyku

tkwiącym mocno w rogu jej pyska.

Nie walczyła.

Wcale nie podjęła walki.

Zwisał chrapliwy kolos

pokonany i zasłużony,

nieprzyjemny. Tu i ówdzie
jego brązowa skóra zwisała

płatami jak wiekowa tapeta,

a wzorek najciemniej brązowy

był jak tapeta:

zarysy wybujałych zbóż

w plamach i zaniku ze starości.

Usiany był skorupkami pąkli,

ładnych wapiennych rozetek

i pokryty chmarą

maleńkich białych wszy morskich,

a spod jego brzucha zwisały

dwa lub trzy strzępy zielska.

Gdy jego skrzela wdychały

przeokropny tlen

- straszne skrzela,

czerstwe i świeże od krwi,

które mogą tak paskudnie skaleczyć - 

myślałam o brzydkim białym mięsie

ubitym w nim jak pierze,

o dużych ościach i małych, 

od dramatycznych czerwieniach i czerniach

jego połyskliwych wnętrzności,

o różowym pęcherzu pławnym

jak duża piwonia.

Patrzyłam w jego oczy

sporo większe od moich,

lecz płytsze i zażółcone,

tęczówki cofnięte, owinięte

w wytartą cynfolię,

widziane przez grube szkła

ze starej porysowanej galarety.

Odrobinę się przesunęły, lecz nie po to,

by odwzajemnić spojrzenie.

- Z grubsza tak, jak się przechyla

jakiś eksponat ku światłu.

Podziwiałam posępne oblicze,

mechanizm jego paszczęki,

i wtedy zobaczyłam,

że z dolnej wargi

- jeśli to można tak nazwać - 

zawziętej, wilgotnej, morderczej

zwisa pięć starych linek w kawałkach,

a właściwie cztery i stalowy przypon

z krętlikiem wciąż na swoim miejscu,

z całą piątką ich wielkich haczyków,

które zwyczajnie wrosły w jego pysk.

Jedna zielona, wystrzępiona na końcu,

gdzie ją obciął, dalej dwie grubsze

i cienka jak nić czarna,

wciąż skręcona po naprężeniu i cięciu,

kiedy strzeliła, a on pierzchł.

Jak ordery z ich wstążkami,

które siepią się i powiewają,

pięć włosów brody mądrości

wlokła jego obolała szczęka.

Gapiłam się tak i gapiłam,

a triumf powoli napełniał

małą wypożyczoną łódź,

począwszy od kałuży w zęzie

z tęczą rozpostartą przez olej,

dookoła zardzewiałego silnika,

po czerpak z rdzą pomarańczową,

ławki spękane od słońca,

dulki przymocowane sznurkami,

okrężnice - aż wszystko to 

była tęcza, tęcza, tęcza!

I wypuściłam rybę.

Santarém (2018)

                         The Fish

I caught a tremendous fish

and held him beside the boat

half out of water, with my hook

fast in a corner of his mouth.

He didn’t fight.

He hadn’t fought at all.

He hung a grunting weight,

battered and venerable

and homely. Here and there

his brown skin hung in strips

like ancient wallpaper,

and its pattern of darker brown

was like wallpaper:

shapes like full-blown roses

stained and lost through age.

He was speckled with barnacles,

fine rosettes of lime,

and infested

with tiny white sea-lice,

and underneath two or three

rags of green weed hung down.

While his gills were breathing in

the terrible oxygen

− the frightening gills,

fresh and crisp with blood,

that can cut so badly –

I thought of the coarse white flesh

packed in like feathers,

the big bones and the little bones,

the dramatic reds and blacks

of his shiny entrails,

and the pink swim-bladder

like a big peony.

I looked into his eyes

which were far larger than mine

but shallower, and yellowed,

the irises backed and packed

with tarnished tinfoil

seen through the lenses

of old scratched isinglass.

They shifted a little, but not

to return my stare.

– It was more like the tipping

of an object toward the light.

I admired his sullen face,

the mechanism of his jaw,

and then I saw

that from his lower lip

– if you could call it a lip –

grim, wet, and weaponlike,

hung five old pieces of fish-line,

or four and a wire leader

with the swivel still attached,

with all their five big hooks

grown firmly in his mouth.

A green line, frayed at the end

where he broke it, two heavier lines,

and a fine black thread

still crimped from the strain and snap

when it broke and he got away.

Like medals with their ribbons

frayed and wavering,

a five-haired beard of wisdom

trailing from his aching jaw.

I stared and stared

and victory filled up

the little rented boat,

from the pool of bilge

where oil had spread a rainbow

around the rusted engine

to the bailer rusted orange,

the sun-cracked thwarts,

the oarlocks on their strings,

the gunnels – until everything

was rainbow, rainbow, rainbow!

And I let the fish go.

 North & South (1946)

[Przekład Andrzeja Sosnowskiego przepisałem z książki: Elizabeth Bishop, Santarém, Biuro Literackie, Stronie Śląskie 2018, s. 21-23.]