Wracając do starych mistrzów

Młodzi niestety zawodzą (włączam też do tej grupy swoją skromną osobę). Więc najpierw wiersz Wiktora Woroszylskiego, następnie Kornela Filipowicza, a na końcu Czesława Miosza. Trzeba czytać starych mistrzów! Inaczej będziemy słyszeć wyłącznie kibolski ryk konserwatywnych polityków...

(Strzelał celnie)

[Wiersz Kornela Filipowicza z książki widocznej poniżej. Opisana w nim historia ma wyraźny adres, ale czy sytuacja ta dotyczy tylko tego, co działo się kiedyś w ZSRR?]

(W państwie totalitarnym wolność nie będzie nam odebrana nagle)

[Wiersz Kornela Filipowicza z książki Powiedz to słowo (jak widać poniżej), wydanej przez a5 w roku 1997. Tom ten po raz pierwszy ukazał się w drugim obiegu w roku 1984.] 

(Dlatego jestem tutaj)

Janina Katz

Pejzaż

                                                                            Pamięci Kornela Filipowicza

Widziałam go wczoraj w parku.

Ubrany jak na ryby,

z wędką,

papierosem w ustach

i dyndającą u paska

piersiówką.

Lecz przecież on umarł 

piętnaście lat temu.

Słyszałam, że do końca

przypominał siebie:

gotycka postać,

wysoki, prosty

jak świeca.

Nie miałam odwagi

zatrzymać go i powiedzieć:

„Dzień dobry, tu nie ma rzek,

a gdzie nie ma rzek,

tam nie ma i ryb‟.

Gdy jeszcze żył,

kupił bukiecik fiołków,

wsadził mi go w usta

i powiedział „szczęśliwej podróży‟.

Dlatego jestem tutaj.

Netanya

W dole

oglądane z urwiska,

było wszystko,

za czym tęskniłam:

Plaża, morze

i daleko w wodzie

brązowa sylwetka

- rzeźba doskonała -

w czarnym trójkącie,

okrywającym płeć,

co łatwo było zgadnąć.

Szalom Ça va Wie geht's

Mężczyzna podaje mi rękę.

Z ust wypływa 

strumień słów.

Ten poranek jest jeszcze piękniejszy

niż poprzednie.

Teraz zmarnowany.

Mężczyzna ma na sobie szorty i czapkę z daszkiem.

Używa wszystkich języków naraz.

À tout à l'heure

mówi, i dalej po polsku:

Czy pani matka tez szła w Marszu Śmierci

z Buchenwaldu do Gliwic?

Nie, mówię.

Tylko w Mühlhausen.

Tam nie było tak źle.

Bez przerwy się uśmiecha.

Przykro mu, że nie pamięta mojego języka.

À tout à l'heure

powtarza i idzie do drzwi.

Zduszone westchnienie ulgi
świdruje powietrze.

A ja muszę się spieszyć.
Z powrotem na urwisko,
odnajduję opalonego człowieka
w czarnym trójkącie,
który podkreśla jego płeć.

Mężczyzna staje przy drzwiach, 
odwraca się.
Pani tak dużo wie - 
mówi, 
wskazując na moją książkę.
Wszyscy Żydzi dużo wiedzą
- obiecuję uroczyście.
Nie całkiem rozumie,
co mam na myśli.
To było tak dawno temu
- mówi.
Kiedy się zaczęło
miałem czternaście lat.

Przepraszający uśmiech
rozdziera mi serce,
by zaraz je uciszyć.
Co za siła.
Co za rzemiosło.

[Z książki Powrót do jabłek wydanej w 2011 roku przez Bibliotekę Śląską (s.105, 119-120). Zastanawia mnie ten gest z bukiecikiem fiołków, brzmiący/wyglądający dość dwuznacznie. Nigdy nie spotkałem w realu Kornela Filipowicza, ale kilku moich rówieśników piszących prozę, pielgrzymowało z maszynopisami do mieszkania obwieszonego obrazami Marii Jaremianki. W tamtych czasach (Filipowicz zmarł w roku 1990) podobno było to w Krakowie młodoliterackim rytuałem. Czego - dzięki swoistej kombinacji karmicznej - na szczęście nie doświadczyłem.]

(Ręce przy tym mdleją pot zalewa oczy)

Kornel Filipowicz

Foki

W kraju w którym żyją foki

Pozwolono w tym roku

Zabić fok tylko dwieście tysięcy

Mało to czy dużo?

Zważywszy jak przykra męcząca i niełatwa

I źle płatna to jest praca

Zabijanie zwierząt długimi ciężkimi pałkami

Foki poruszają się na lądzie niezdarnie

Ale są bardzo szybkie i zwrotne w wodzie

Trzeba się więc bardzo spieszyć żeby zabić zwierzę

Zanim zdąży osiągnąć krawędź ziemi i wody

Dlaczego nie można fok strzelać?

Byłoby to bardziej humanitarne

Czyli ludzkie

Zapewne ale skóra uszkodzona kulami

Byłaby bezwartościowa

Dlatego foki trzeba zabijać uderzeniami pałki

Często trzeba poprawiać

Bić w czaszkę dwa lub trzy razy

Ręce przy tym mdleją pot zalewa oczy

Spróbujcie tej pracy

Człowiek nie jest maszyną sam czuje się jak zabity

Trzeba po tym dobrze zjeść i wypić aby zagłuszyć

Jęk skowyt płacz zabijanych zwierząt

Który długo jeszcze dźwięczy w uszach

W niektórych ludziach odzywa się sumienie

Stać ich na to zwłaszcza gdy są bogaci

Milionerki sprzedają więc swoje drogie futra z szynszyli

Brylanty i perły Picassy nawet Coroty

Wynajmują okręty werbują załogi wśród idealistów

Zbyt biednych aby finansować takie przedsięwzięcie

I płyną mil tysiące

Na ratunek fokom

Potem wracają i opowiadają

Co widziały z daleka

Przez lornety i teleobiektywy

Nie ocaliły ani jednej foki

Bo drogę im zagrodziły

Śmigłowce i łodzie patrolowe straży przybrzeżnej

Był nawet jeden okręt wojenny

Cóż się stało? Po prostu

Władze ogłosiły

Że zabijanie fok pałkami

Jest sprawą wewnętrzną państwa

W którym żyją foki

[Z książki Powiedz to słowo opublikowanej przez Wydawnictwo a5 w 1997 roku. W moim ulubionym internetowym antykwariacie Królicza Jama (ulubionym nie tylko ze względu na nazwę, ale też wygląd tego miejsca - warto wybrać opcję "odbiór osobisty" i to zobaczyć) kupiłem kilka dni temu pięć książek poetyckich, z których cztery - jak się okazało po dotarciu przesyłki - wydało właśnie a5...]