17 września

Kolejna rocznica naszego Dolchstossu, który jest jednym z głównych mitów założycielskich prawackiego patriotyzmu. To ciekawe, że prawaki najbardziej celebrują militarne klęski, a wśród nich głównie te kopniaki, jakie nas dosięgły od sąsiadów na wschodzie, a nie równie dotkliwe z przeciwnej strony... Przy okazji tejże rocznicy pojawia się też zwykle zdumienie, że ludność ukraińska, białoruska i polonizowani intensywnie Poleszucy, czyli wcale liczne etniczne grupy, zamieszkujące wschodnie tereny II RP, jakoś nie miały specjalnego przywiązania do polskiej państwowości w momencie, gdy wkraczała tam Armia Czerwona... Ciekawe dlaczego? 

17 września bieżącego roku wypada też Żydowski Nowy Rok, więc dla wszystkich, którzy obchodzą SHANA TOVA UMETUKA!

I także 17 września, tyle, że w roku 1938 rozstrzelano Brunona Jasieńskiego (przebywającego w ZSRR od 1929, a aresztowanego przez NKWD w maju 1937 podczas czystek tzw. "jeżowszczyzny"), którego właśnie w tym dniu skazany został na karę śmierci przez Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR. Jasieński był wybitnym polskim poetą, a napisany przez niego w pierwszej połowie lat 20. poemat "Słowo o Jakubie Szeli", to najlepszy chyba utwór poetycki międzywojnia. Więc przy okazji tej smutnej rocznicy, krótki poemat Jasieńskiego z tomu "But w butonierce" zatytułowany "Śmierć Pana Premiera". W roku 1920 dziewiętnastoletni Bruno Jasieński odbywał służbę wojskową  w szkole podchorążych w Chełmnie, gdzie po zorganizowaniu wieczoru poetyckiego, podczas którego poniższy wiersz był recytowany, został aresztowany za obrazę podoficera i spędził 2 miesiące w karcerze. Przez pewien czas funkcjonowała legenda (oparta na relacji brata poety), że odsługujący także płocką podchorążówkę Stefan Wyszyński, czyli przyszły "Prymas Tysiąclecia", odwiedzał w areszcie uwięzionego, co jednak okazało się być bujdą na resorach.

Bruno Jasieński

Śmierć Pana Premiera

Rapsod

Eleganckie, otwarte landau

Z fantazyjnie filmową szybkością

Elastycznie tańczyło po nierównym bruku

Zaprzężone w dwa białe, rasowe ogiery.

Pan Premier z wysokości pluszowej poduszki,

Oddając z lekka-grzecznie ukłony en gros,

Jak ktoś, kto ma cylinder i dobre maniery,

Myśli z przyjemnością:

— Świat jest, w zasadzie, piękny.

I słońce jest piękne. Niewątpliwie… —

(Pan Premier jest, jak zwykle, po dobrym śniadaniu)

— I piękne są dziewczęta w wiosennych manteaux

Na swoich śpiewnych biodrach kroczące leniwie.

Np. ta blondynka — pulchna, jak ciasteczko… —

(Pan Premier zakurzył buty przy wsiadaniu,

Otrzepuje je z lekka chusteczką)

— I jaka nadzwyczajna we wszystkim harmonia! —

(Pan Premier myśli filozoficznie)

— Przecież nie widzi chyba niewidomy!

Przez to, że węglarz jest brudny i czarny,

Jaśniej i bielej wyglądają domy.

(Zdaje się nawet jakiś myśliciel już to rzekł.)

I czym by było np. resorne landau,

Gdyby nie było wcale trzęsących dorożek?

Albo czy kwitłyby tak pięknie drzewa,

Gdyby zbrakło na świecie zwyczajnego… gnoju… —

(Pan Premier poetyzuje.

Jest dziś w wybornym nastroju.

Wiosna go olśniewa.)

— I jak wobec tych pięknych rzeczy są komiczni

Wszyscy posłowie socjalistyczni

Z tym swoim brudnym ludem, którym ciągle straszą.

Oni są po pierwsze nie-e-ste-tycz-ni…

Tak przesiąkli kapustą i kaszą…

Nie potrafią ocenić jak cudnym jest życie.

I w ogóle, gdy świat jest cały taki piękny, —

Bez wątpienia

Jest po prostu nieprzyzwoicie

Robić w nim jakieś zatwardzenia… —

Hoppp…

Intermezzo.

Lekkie wstrząśnienie.

Szprycha zadziała koło w ciężarowym wozie.

Białe konie kłusowieją dalej.

Pan Premier uprzytamnia sobie, że siedzi w powozie

I jedzie na posiedzenie.

Na poduszce, w skórzanym portfelu

Leży jego mowa,

Którą ma dziś wygłosić przed plenum.

Rzecz niby, w zasadzie, nie nowa…

Dobrze jednak, że dziś jest w humorze,

To mu w takich razach dodaje tlenu.

Poza tym mowa mu się udała,

No… i teraz jest tak pięknie na dworze…

Gdy przymknie oczy, bez mała

Zdaje mu się, że jest Wielkim Księciem

I jedzie gdzieś po miękkiej fiołkowej łące…

(I ludzie najtrzeźwiejsi mają swe poezje…)

— Jednak to wszystko jest strasznie męczące… —

Myśli Pan Premier z dystyngowanym ziewnięciem,

Z którym mu jest bardzo do twarzy…

— Dzisiaj w Sejmie 3 interpelacje,

Nie licząc samych wniosków nagłych…

Ten pasztet wczoraj na kolację

Na intencję holenderskiej misji

Był stanowczo cokolwiek nieświeży…

Poza tym interview 8 dziennikarzy

W sprawie nowej państwowej emisji…

(Strasznie ciekawy naród — ci Polacy…)

Potem bankiet u Ministra Zdrowia

Z 50-ej okazji urodzin…

Wszystko to, jeśli się zmierzy, —

Wypadnie na pewno 12 godzin pracy.

Robotnicy krzyczą ośmiu godzin!

Zobaczyliby ile mamy ich my, Ministrowie!

Ale to ich nie obchodzi… —

Tymczasem słońce świeci tak różowo…

Na ulicach bieleją kasztany…

Pan Premier nie wie co się dzieje z jego głową

Jest zupełnie słońcempijany.

Budzi się w nim odwieczny u człowieka kult Rha.

Stara się myśleć nad swoją mową.

Na porządku jest kwestia agrarna.

Mowa jest stanowczo non plus ultra.

Mocna. Zwięzła. Lapidarna.

Przy tym kwiecista i patriotyczna.

Wynalazł nawet piękną cytatę z Verhaerena…

Jutro już będą o tym czytać sojusznicy…

W Sejmie można liczyć na poparcie.

Zrobi się mały rwetes na lewicy…

Zresztą, mówiąc otwarcie,

Zważywszy pro i contra pewnym jest, że chociaż…

Ryży, uciekający robociarz

W granatowej, połatanej bluzie…

Smutne niebieskie oczy — sen o eskimosie…

Pan Premier czuje jakiś dziwny swąd…

Coś go kręci w nosie…

Musi kichnąć…

— Zaraz… aale skąd?… —

I-czi-hi!!!

Białe szalone konie, całe w krwi i w pianie,

Ponoszące na oślep ulicą

Zaplątanego w lejcach siwego stangreta…

Ktoś krzyczący przeraźliwie — Ooooo!! —

Ktoś drugi wystraszony, spłaszczony przy ścianie.

I czarne, roztrzaskane na drzazgi landau…

Ludzie.

Otoczyli.

Krzyczeli.

Machali rękami.

Znalazł się pompatyczny, zaspany constabel

Popychali się. Pchali. Wzdychali.

Wyciągnęli czarne palto z nogami

I z czymś mokrym, zamiast głowy…

Wszystko było fashionabl.

Ktoś pobiegł dzwonić po pogotowie.

Ktoś opowiadał jakąś dziwną okoliczność…

— Proszę się nie tłoczyć, Panowie. —

Powiedział poważnie okręgowy

I zaczął rozpychać publiczność.

Stali. Ubolewali. Wzdychali.

Kołysali domyślnie głowami…

A jeśli?..

Przyjechała karetka —

Podnieśli.

Kapało na ziemię.

Dużo lepkiej, brunatnawej krwi.

Jakaś dama fiołkowo-biała

Powiedziała: «Fi!»

I zemdlała.

Wsadzili. Odjechali.

Każdy cisnął się. Każdy chciał zobaczyć z bliska.

Policjant urzędowym tonem, dla formy,

Poprosił nie robić zbiegowiska.

Tramwaj ruszył z dzwonieniem, zgrzytaniem.

Potoczyły się dorożki, platformy.

Poszli ludzie. Pojechały landa.

Samochody. Karety. Mail-coache.

Długa kołopędna girlanda

Po nieznanej, linijnej wytycznej…

Z akacji opadały białe, ciężkie płatki…

Na rogach dyskutowali jeszcze długo

O sytuacji politycznej.

W drukarniach układali nadzwyczajne dodatki…

Została czerwonawa plama na asfalcie.

Konie ją rozniosły na kopytach.

Rozmazały ją koła, obcasy…

Chłopiec z cukierni lizał palce po biskwitach.

Państwo za wielką szybą jedli ananasy.

Pani mówiła panu: — Jutro nie przyjadę… —

Przyszedł łysy, parszywy pies

I zaczął lizać

Lepką, słodko-kwaśną marmoladę.