(i narzędzia mokrej roboty)

Adam Ważyk

ZAPAŁKA

Na strychu, gdzie suszyła się kiedyś bielizna,

gdzie szło się po krętych schodach,

gdzie nie wolno było zapalać zapałki,

gdzie deska skrzypiała pod nogą,

gdzie bajki o nietoperzach i myszy,

gdzie był dziecinny strach,

zapal zapałkę,

zobaczysz las posągów,

patos na miarę kołtuna,

pajęczynę grozy

i narzędzia mokrej roboty.

Zapałka w palcach parzy jak wstyd.

[Z książki: Adam Ważyk, Poemat dla dorosłych i inne wiersze, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1956, s. 36. Taki bardzo brechtowski wiersz... nie wiem jednak, jaki był stosunek Ważyka do twórczości niemieckiego poety. Co oczywiście można sprawdzić. I pewnie to zrobię. Całkiem świeży nabytek, fajnie się obcuje w epoce e-booków, netu oraz całego tego cyfrowego syfu z książką wydaną 62 lata temu. Książką istotną, bo IMHO Poemat dla dorosłych to jeden z najważniejszych tekstów poetyckich, jakie napisano w języku polskim po 1945 roku. Co z tego, że (podobno) na zamówienie Romana Zambrowskiego...]

Kock, ul. Marcina Stępnia

[02.10.2018  08:45]

Z dzisiejszej trasy, druga lokalizacja (po Warce, a przed Wolą Osowicką, Zamościem i Mielcem). Tak na szybko wrzucam i nie wiem czy ostatecznie ten kadr pójdzie do albumu, czy też może bardziej ogólny plan, gdzie widać niezwykłą urodę (sarkazm) budynku Muzeum Historii Kocka. 

Irix 15mm f/2,4 to cudowny obiektyw! 

Szkło po przejściach podpięte do puszki po przejściach...

Sosnowiec, ul. Stańczyka

[22.06.2015]

Ponieważ budynek poddano ostatnio termomodernizacji, widoczny na obrazku mural został pochowany pod warstwami styropianu. Na sajdingu pojawiło się jednak całkiem świeże malowidło, które przedstawia też ludzi siedzących na koniach, ale bardziej współczesnych. Muszę się tam wybrać i to sfotografować. Zdjęcie z Sosnowca zrobiłem jeszcze Nikonem D700 + 20mm, którego z racji opisanego tutaj upadku D810, zmuszony byłem ostatnio znów używać (jak dobrze, że go nie sprzedałem...). Jednak tydzień temu, dokładnie we wtorek, odebrałem naprawiony sprzęt z serwisu Nikona w Warszawie, uff. Zaledwie 10 lat rozwoju technologii cyfrowej robi kolosalną różnicę...
---------
ps. Właściwie to powinienem na nowo "wywołać" tego RAW-a, ale nie mogłem się do tego zmusić... Z pewnością zrobię to przy edycji zdjęć do książki.

(Idę tam znowu i czekam w cieniu na klucze)

Charles Tomlinson

W Connecticut

Białe są te wioski. Białe

ich kościoły bez ołtarzy. Pierwszy śnieg

sypie się z szarobiałego nieba,

a biel brzozowej gałęzi staje się

bielsza na tle szarości. Biały

jest rząd kolumn (każda to

odrębne drzewo), ściany

bez rzeźb. "Kościół

ten ufundowano

w 1741 roku. W roku 1742

aktem Zgromadzenia Generalnego Connecticut

przejęto tę ziemię

i nazwano Judeą".

Słońce chowa się, wchodzą

wiązy jak koronkowe cienie, by po chwili

zejść ze sceny. Biel...

"Nasz pastor jest w porządku. Jest pastorem

w kościele, poza kościołem - mężczyzną" - powiedziała

z takim samym niewzruszonym przekonaniem,

jak wtedy, gdy

wychylona 

z okna, które myła,

zaprasza la mnie do środka: "Nasze drzwi 

są zawsze otwarte".

Las Trampas, USA

   dla Roberta i Priscilli Bunkersów

Przedzieram się przez malwy

w suchym ogrodzie, do

domu,

pukam, potem proszę

po angielsku o klucze

do kościoła w Las Trampas.

Stara kobieta

mówi do mnie po hiszpańsku: ja

nie mówię po angielsku,

pytam więc: gdzie

są klucze do kościoła,

po hiszpańsku.

Widzisz tych 

trzech robotników: ty 

ich spytaj. Wchodzi 

do środka, ja

ruszam za nią,

mam zamiar zapytać

ich po hiszpańsku:

serwus, mówią

po amerykańsku. Witam,

mówię i pytam 

po angielsku:

gdzie są klucze 

do kościoła, a oni mi

mówią: on je ma,

i wskazują na czwartego,

który pracuje z motyką na polu

niedaleko, a do niego

(po hiszpańsku): gdzie są

klucze do kościoła? A on:

ja mam. - Okej,

mówią

w hiszpańskiej angielszczyźnie:

przynieś je (a do mnie po angielsku)

przyniesie ci je. Ty

poczekaj na niego

przy drzwiach kościoła.

Dziękuję, mówię, a oni

odpowiadają mi po amerykańsku:

nie ma za co. Idę

tam znowu i

czekam w cieniu na

klucze, facet,

który mi je przynosi, to nie ten

z motyka, ale

jeden z trójki

robotników,

z kastylijskim wdziękiem

wpuszcza mnie do

środka,

gdzie chłód, z dala

od tego sierpniowego słońca.

[Wiersze Charlesa Tomlinsona  przepisałem z książki: 100 wierszy wypisanych z języka angielskiego w przekładzie Jerzego Jarniewicza, Biuro Literackie, Stronie Śląskie 2018, s. 109 i 14-15.]

(ale inaczej / aber anders)

Nelly Sachs

ZA MOIM OKNEM

ćwierkający ptak

za uschłym oknem

ćwierkający ptak

Ty widzisz go

słyszysz

ale inaczej

ja widzę go

słyszę

ale inaczej

w tym samym systemie słonecznym

ale inaczej

*      *      *

VOR MEINEM FENSTER

der schilpende Vogel

vor dürrem Fenster

der schilpende Vogel

Du siehst ihn

du hörst

aber anders

ich höre

aber anders

in gleichen Sonnensystem

aber anders

[Wiersz w przekładzie Ryszarda Krynickiego z książki: Nelly Sachs, Rozżarzone zagadki. Glühende Rätsel, Wydawnictwo a5, Kraków 2006, s. 216-2017]

(Dzieciom przykazano szczęście)

Taki oto świeży nabytek z mojego ulubionego antykwariatu o nazwie... Królicza Jama. Wydawnictwo Literackie w Krakowie, nakład 1000 egzemplarzy, rok wydania 1962, layout autorstwa Zofii Darowskiej (!). Zbiorowa wystawa zdjęć Family of Man, której kuratorem był Edward Steichen miała duży oddźwięk w Polsce - jak widać - nie tylko wśród fotografów. Zdjęcie komentowane przez Witolda Wirpszę wykonał Ralph Crane.

W najnowszym Helikopterze (10/2018)

5 tekstów, które być może znajdą się w nowej książce. Jeżeli zdecyduję się ją wydać? Czego wcale nie jestem pewien... Brakuje mi jeszcze kilku tematów/motywów/historii, które powinny się w niej znaleźć.

Jelcz-Laskowice, Aleja Niepodległości

[23.09.2018]

Przedstawiony na muralu autobus to Jelcz 043, produkowany w latach 1959-1986 w fabryce w Jelczu-Laskowicach na licencji zakupionej w czechosłowackich zakładach Škoda. 

Škoda 706 RTO, której polskim odpowiednikiem był popularny "ogórek", wytwarzana była w latach 1958-1972. 

Następcą Škody 706 RTO była Karosa ŠL 11, produkowana w latach 1970-1981. 

Podobno polska fabryka chciała pozyskać licencję także na ten model, jednakże strona czechosłowacka nie chciała jej udzielić. Można przypuszczać, że przyczyną odmowy był oddziałów Ludowego Wojska Polskiego w interwencji państw Układu Warszawskiego na CSRS w sierpniu 1968 (niemal równo 30 lat po haniebnej aneksji Zaolzia, wysłaliśmy tam 24 tysięcy oficerów i żołnierzy, 647 czołgów, 566 transporterów, 191 dział i moździerzy, 84 dział przeciwpancernych, 96 dział przeciwlotniczych, 4798 samochodów i 36 śmigłowców).

Ogórki wytwarzane w połowie lat osiemdziesiątych, w czasach mizerii rządów generała Wojciecha Jaruzelskiego, malowane były na kolor beżowy, żółty lub karminowy, prawdopodobnie w celu upodobnienia ich do autobusów po remontach, co miało ukryć fakt produkcji mocno już wtedy archaicznego pojazdu...

Na koniec najważniejsze. Mural z Jelcza jest być może jakimś nawiązaniem do słynnych Szoferów Andrzeja Wróblewskiego (lub tylko ich powidokiem), cyklu obrazów z wnętrzami autobusów, przedstawiających zawsze przód pojazdu wraz z kierowcą siedzącym tyłem do widza. O ile seria Wróblewskiego ma wymiar egzystencjalny, pesymistyczny czy wręcz nihilistyczny (np. Szofer niebieski), to mural z Jelcza tryska naiwnym, plakatowym optymizmem. Oto marszałek Józef Piłsudski, siedząc za kierownicą wyprodukowanego na czechosłowackiej licencji pojazdu, którego pudło pomalowane jest w kolory narodowej flagi, PSTRYK!, deus ex machina, stoliczku nakryj się!, wiezie nam wolność... 

Autobus z napisem "Wolna Polska" podróżuje jednak bez pasażerów.

(szyld Pasmanteria wzlatywał jak sęp)

Adam Ważyk

NIEZNANY DZIEŃ

W ten dzień zagubiony trzydzieści lat temu

kobiety szły mijając kałuże po deszczu

śmiech gasnął powracał zmienionym refrenem

a piekło było piekłem taksujących spojrzeń

jak gdyby inny piekieł nie było

kamienie jezdni były jak kamienie

szyld Pasmanteria wzlatywał jak sęp

a czułość była za pobliskim rogiem

i miała błędne oczy przechodnia

zasapanego z rozpiętym kołnierzykiem

Chłopiec od piekarza

chłopiec od piekarza niósł na głowie tacę

chłopiec od piekarza szedł za swoim cieniem

jak wspomnienie zastępcze

wspomnienie alibi

TAMTO

Są rzeczy których domyślam się dopiero po latach

Nieznajoma w żałobie byłą starsza niż mnie się zdawało

Ktoś nam owił pana N do napaści na mnie

Kiedy Z mówiła że filmy na nią źle działają

nie miała na myśli pięknych amantów

Ślepa ulica w śródmieściu obsadzona drzewami

ładnie obrębiona trawnikiem

nazywała się jak kobieta jak kwiat jak wiśnia ogrodowa

Hortensja

Mówiono przy stole o kimś kto mieszkał na tej ulicy

nie dosłyszałem o kim i to już przepadło

Przeszłość jest to dziś tylko cokolwiek dalej

To zdanie wziąłem z Norwida ale nie jest to moją prawdą

Ja muszę jeździć o ileż dalej

Ja muszę jeździć za ciemne morze

po dwie rękawiczki które nie są do pary

[Chyba najlepsza książka poetycka Adama Ważyka, wydany w 1962 roku w Państwowym Instytucie Wydawniczym tom Wagon (z piękną okładką Danuty Staszewskiej), zawierający zaledwie dwadzieścia dwa utwory. Wiersze przepisałem ze stron 9 i 23. Nakład tego wydawnictwa to 2000 egzemplarzy.]

PYTANIA CZYTAJĄCEGO PREKARIUSZA

Bertolt Brecht z książki Wiersze wybrane, którą wydał PIW w 1954 roku:

"Moc pozdrowień z Oświęcimia śle Józek"

Czyli niejako tropem Pawła Szypulskiego i jego świetnej książki Pozdrowienia z Auchwitz, gdzie zreprodukowane są awersy i rewersy pocztówek z motywami obozowymi. Jak widać praca ta może być kontynuowana (może sam to nadal ciągnie?), ponieważ bez problemu wciąż można trafić na karty pocztowe z Oświęcimia, na których znajdziemy teksty mocno zaskakujące w kontekście tego, co widać na zdjęciach... Kupiłem ostatnio na Allegro trochę takich kart, które potrzebne mi są do pokazania ikonograficznych odniesień, istotnych w przypadku rzeźby Jana Wojtarowicza Deutsche Fabriken. Pracę tę oraz kilkanaście innych obiektów sztuki naiwnej nawiązujących do Zagłady, będziemy (oprócz mojej skromnej osoby zespół kuratorski tworzą: Erica Lechrer, Roma Sendyka i Magdalena Zych) pokazywać w trakcie wystawy w Muzeum Etnograficznym w Krakowie, która otworzy się w trzecim tygodniu listopada bieżącego roku. Będę jeszcze o tym obszerniej i konkretniej informować.

(Ciemna materia)

Rae Armantrout

Odpowiedź

Chwilowy bezruch

który domaga się odpowiedzi.

Kiedy kończy się chwila?

*

Modlitwa ze Starbucksa:

"Niech dzień znów dobry będzie".


*
Cienie liści na chodniku:

słowo, które znaczy ślizgać się
niedbale,
po wielokroć,
bezwiednie pieścić.


*
Bowiem tak ukochałem świat

że wrobiłem 
jedynego syna

i go aresztowali.

[Wiersz w przekładzie Kacpra Bartczaka z tomu: Rae Armantrout Ciemna materia, Biuro Literackie, Stronie Śląskie 2018, s. 37. W ten oto sposób zadebiutowała w naszym kraju przedstawicielka poetyckiej formacji L=E=N=G=U=A=G=E, która to powstała w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku... Holy shit! To po szkole nowojorskiej coś się jeszcze w poezji amerykańskiej wydarzyło? Najwyraźniej... A czy po publikacji Ciemnej materii, per analogiam do oharyzmu*, jaki dał znać o sobie po wydaniu Twojej pojedynczości, pojawi się teraz masowy l=e=n=g=ł=y=c=z=y=z=m? Tzn. on już właściwie jest... Kto zgadnie, którego autora mam na myśli?]

* Jakkolwiek termin ten wprowadził Krzysztof Koehler dla oznaczenia poezji rezygnującej z odniesień wysokokulturowych (celem ataku była ówczesna twórczość Marcina Świetlickiego), to jednak szybko zaczął on być używany dla określenia dykcji poetyckiej "robię to i robię tamto". Zjawisku temu przypatrywał się uważnie Krzysztof Jaworski, który ułożył antologię Oharyzm polski, niestety nigdy nie wydaną na papierze. Była ona kiedyś dostępna w sieciowym piśmie Hiperrealizm, co spowodowało zresztą komiczną sytuację, gdy Jarosław Klejnocki (szeroko reprezentowany w tym zestawie polskich oharystów) zaczął grozić pozwami sądowymi jego redaktorom...

Tarnowiec, ul. Tarnowska

[17.09.2018  09:38]

Tak sobie na szybko podliczyłem, że mam już sfotografowane 24 murale, na których przedstawiony został Witold Pilecki (w tym na 11 jest głównym bohaterem). To znacznie więcej niż grafy z Janem Pawłem II (18 - z tym, że to głównie solówki) czy Danutą Siedzikówną "Inką" (14). A praca nad projektem wcale nie jest skończona... Iluzjonistyczny mural z Tarnowca (kiedy trafiłem w sieci na jego zdjęcia, byłem przekonany, ze został namalowany na szybie) jest swoistym rekordzistą, ponieważ pojawia się na nim jednocześnie 10 wizerunków Pileckiego, namalowanych na podstawie zdjęć. Widzimy tu także jego żonę i córkę, co również jest wyjątkowe, ponieważ bohaterowie patriotycznych murali to głównie mężczyźni (mimo ewidentnych procesów modernizacyjnych, jakie zaszły w naszym kraju po transformacji ustrojowej w 1989 roku, ciągle żyjemy w mocno patriarchalnym modelu społecznym...).

------------
Co słychać u Nikona (aktualizacja 09:27)?

Ciężkowice, ul. Łuczkiewiczów

[17.09.2018  08:32]

------------

Co słychać u Nikona (aktualizacja 14:52)?

Jak to napisał Krzysztof Jaworski w kapitalnym wierszu Cud w Brugsenie:

   Kto jeszcze raz powie, że Dania jest więzieniem,

   ten chuj.

(Chlusnęło narodem)

Kazimierz Wierzyński

ZAWRACANIE GŁOWY

Co mi pan głowę zawraca?

Godność ludzka?

Ja panu mówię - gnój,

Podnieśliśmy śluzy,

Chlusnęło narodem,

Popłynął jak powódź

I płynie, mówią, na nowe życie,

A ja panu mówię 

Jeden procent jest nasz,

Jeden procent jest czegoś wart

A reszta 

Do kina płynie, do żarcia,

Na ubaw wiejski, 

Na chamstwo z kastetem,

Nie pytaj pan co to kosztuje

I co z nimi potem robić

I na co ich wynieść,

Na godność ludzką?

Nie zawracaj pan głowy,

Ja panu mówię - gnój,

Zaorze się to i zasieje,

Trudny płodozmian, wiadomo,

Ale od czego nasza kultura,

Agrykultura, humanizm,

Inżynierowie dusz

Obmyślą od czego zaczynać,

Jak podciągnąć tę nadbudowę,

Tylko, mój panie, bazą jest gnój,

Gnój pospolity,

Łajno ojczyste,

Nawóz pod ziarno,

Gówno za pozwoleniem,

Nie żadna godność,

Nie żadna ludzkość,

To się wyprodukuje

Gdy przyjdzie czas.

[Wiersz pochodzi z tomu Czarny polonez (1968), a przepisałem go z książki Poeta pamięta. Antologia poezji świadectwa i sprzeciwu. Wybór: Stanisław Barańczak (Puls Publications, Londyn 1984), s. 17-18. Bardzo dziwnie czyta się ten tekst w realiach IV RP w budowie...]